Geleneksel El Sanatları

Kuzey Kıbrıs’ta pek çok el sanatı bulunmaktadır ve yıllar süren kültürel miras ve tecrübe günümüze kadar devam etmektedir.

Adanın en karakteristik el sanatı Lefkara Nakışının tarihi 15. yüzyıla kadar dayanmaktadır.

Lefkara Nakışının ortaya çıkışı Venediklilerin 1489-1570 yıllarında Kıbrıs topraklarını yönetimi sırasında olmuştur. Yerel kadınlar, Venedikli hanedanlık giysilerden nakışları örnek alarak kendi tasarımlarına uydurmuştur ve bu nakışlar giderek standartları yükselerek bir çeyizin temel parçası haline gelmiştir.

Geleneksel olarak Kıbrıslı kızlar çeyizlerinde sunmak üzere geniş bir Lefkara Nakışı koleksiyonuna sahip olmak zorunda kalmıştır ve bu gelenek annelerden kızlara yüzyıllar boyunca taşınmıştır.

Kıbrıs Lefkara Nakışı, iplikte keten kumaştan yapılmaktadır ve farklı şekilleri bulunmaktadır. Son el işçiliğinde süslenirken kullanılan farklı kesim teknikleri uygulanmaktadır. Masa örtüsü ve mendil gibi nakış işlemeli kumaşlara şekil vermek için kullanılan kenar dikişleri, dolgu dikişleri, oya işi gibi süslemeler oldukça farklı ve fark edilebilir karaktere sahiptir ve girift desenlerle beyaz, kahverengi ve ekru renklerde yapılmaktadır. Kuzey Kıbrıs’ta işlenen bu nakışların diğer bir ayırt edilen yönü ise kumaşların arkası da önü de aynıdır. Sadece bu geleneksel yöntemle yapılmış olan işlemeler hakiki Kıbrıs işlemesidir.

Lefkara Nakışı tasarımı öncelikle bir kâğıda çizilmektedir daha sonra kumaşı korumak için üzerine şeffaf ikinci bir kâğıt koyulmaktadır. Tasarımın dış çizgilerinden hizalayarak iğneler yerleştirilir ve en öndeki iğneye bir ip tutturulmaktadır. Daha sonra bu ip, tüm iğnelerin dış kısmından dolaştırılarak son iğneye bağlanmaktadır. Bu iplerden 3 tur döndürüldükten sonra, bu ipler düğme iliği gibi birlikte dikilmektedir. Daha sonra nakış dokunarak oluşmaya başlamaktadır ve kâğıt temelin üzerinde kendini göstermektedir. Sonuç olarak ise inanılmaz derecede güzel, girift ve aşkla emeğin bir araya geldiği bir eser oluşmaktadır.

Yüzyıllardır sürdürülen bu sanat, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde yer almaktadır.

Tekstil, Venedikliler döneminde önemli bir ticaret alanı olmuştur dolayısıyla Leonardo da Vinci Milano’daki Duomo Katedralinin sunağının dekorasyonunda kullanmak üzere işlemeler bulmak için bireysel olarak Kıbrıs’ı ziyaret etmiş olması tekstile ün kazanmıştır.

Küçük Kuzey Kıbrıs köylerini ziyaret ederseniz, kapılarının önünde oturup el işiyle uğraşan, yüzyıllardır emek verilen dantelleri dokuyan kadınlara rastlayabilirsiniz.

Lefkara dantel işi, Kuzey Kıbrıs’a gelen ziyaretçilerin sıklıkla satın aldığı ürünlerdir, hatta Kıbrıs modasının nesilden nesile aktarıldığı hediyeler olarak da verilmektedir.

Hediye dükkanları ve el sanatları ürünlerinin satıldığı dükkanlarda da satılan bu ürünler için Lefkoşa’da bulunan Büyük Han en bilinen satış noktasıdır.

Kuzey Kıbrıs’ta ziyaretçilerin karşılaşabileceği bilinen diğer el sanatları ürünleri şu şekildedir:

El dokuması kilimler, gerçek bir sanat işidir. Kilim dokumacılığı eski zamanlarda genellikle Gazimagusa çevresindeki köylerde yapılan eski bir gelenektir, koleksiyoncular için etkileyici 5 veya 6 figürün bir araya geldiği bazı kilimler git gide değerini artırmaya devam etmiştir.

Hesap Nakışı, Kuzey Kıbrıs’ta Lapta bölgesinde yapılan renkli bir nakış işleme tekniği kullanılarak kanaviçe üzerine gerilmiş keten kumaş üzerine uygulanmaktadır. Koyu renk ipek üzerine uygulanan taslak, kalemle çizilen daha yaygın taslaklardan farklıdır ve benzersizdir. Değişik motifler oluşturulurken her bir iplik tek tek hesaplandığı için bu türe hesap adı verilmektedir.

Yemeni, zenginliğin sembolü olarak genellikle Kıbrıs Türklerinin kullandığı iyi şekilde dekore edilen baş eşarbıdır.

Bitki örme; kök, yaprak ve ince dalları oldukları gibi kullanarak veya keserek örülmesiyle sepet, ekmek tepsileri, süpürge hatta mücevher kutusu gibi ürünlerin elde edildiği el işidir.

İpek kozası,Karpaz Yarımadası’nda ortaya çıkan bir el işi türüdür ve yapım sürecinde her bir koza açılmaktadır, düz hale getirilmektedir daha sonra girift şekiller verilerek kesilmektedir ve kumaşa dikilmektedir.

Seramik işi ve sanatı, kil toprağın zamanla yaratıcı çömlekçiliğin gelişmesini sağladığı Kuzey Kıbrıs’ta yüzyıllardır icra edilmektedir.